Dr Stanisław Bortnowski
Ur. w 1935 r., szkoła średnia najpierw w Jeleniej Górze, potem w Liceum Ogólnokształącym im. Henryka Sienkiewicza w Malborku, studia polonistyczne w UJ w latach 1951 – 55, doktorat tamże w 1994 r.
Po studiach zgodnie z obowiązującym wówczas nakazem pracy uczył dwa lata w L.O. w Smogorzowie pod Radomiem, następnie w latach 1957 – 1975 w dawnym Polskim Gimnazjum w Kwidzynie na Powiślu, dziś Liceum Ogólnokształcącym im. Władysława Gębika. Z Kwidzynem, z tradycjami szkoły, które współtworzył, przez całe życie był mocno związany. Tam prowadził klasę z rozszerzonym programem języka polskiego, pisał artykuły i wydał pierwsze książki.
W Katerze Polonistycznej Edukacji Nauczycielskiej pracował 30 lat do emerytury, później pozostał jej nieformalnym członkiem. Przez 9 lat jeździł do Kolegium Nauczycielskiego a później do Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie. Wypromował ponad stu magistrantów i licencjatów.
Współpracował z „Życiem Literackim"( 1965 – 1991), będąc członkiem Kolegium Redakcyjnego, drukował też artykuły w „Kulturze", „Polityce", „Głosie Nauczycielskim", gdańskim „Tygodniku Morskim", w gdańskim i krakowskim „Czasie", w „Dziennikiem Polskim.
Był aktywnym i pełnym pasji publicystą polonistycznym, stąd jego liczne artykuły i felietony w „Polonistyce", wrocławskich „Warsztatach Polonistycznych", w „Zeszytach Szkolnych", najdłużej pisał „Języka Polskiego" w Kielcach, w ostatnich latach życia publikował w piśmie „Polski w Praktyce".
Książki: Na tropach szkolnej polonistyki (1969), Młodzież a lektury szkolne (1964), Ścisłość i emocja (1977), Spór ze szkołą (1982)Spór z polonistyką szkolną(1988), „Potop" w szkole(1988) , Konteksty działa literackiego(1991), Jak uczyć poezji (1991), Ferdydurkizm, czyli Gombrowicz w szkole (1994), Nauczycielu, bądź sobą! (1997),Scenariusze półwariackie (1997), Warsztaty dziennikarskie (1999) Nowe spory, nowe scenariusze (2001), Zdziwienia polonistyczne (2003), Gombrowicz w szkole, czyli ferdydurkizm (2004), Przewodnik po sztuce uczenia literatury (2005-stron 527!), Jak zmienić polonistykę szkolną (2009), Scenariusze szalone i prawie niemożliwe (2013, wspólnie z Anną Biernacką). Od 1991, gdy zaczął publikować książki w wydawnictwie Piotra Marciszuka „Stentor", przemierzył ze spotkaniami autorskimi całą Polskę.
Ważniejsze artykuły naukowe w publikacjach książkowych:
- Pozwólmy im samodzielnie myśleć ; W: Prace pisemne z języka polskiego w szkole średniej, Warszawa 1971.
- O dzisiejszych normach czytania (uczniów); W: Dydaktyka literatury polskiej i języka polskiego, Prace historycznoliterackie UJ, zeszyt 56, Kraków1985.
- Wychowanie literackie, W: Wychowanie estetyczne młodego pokolenia. Polska koncepcja i doświadczenia, Warszawa 1990).
- Granice październikowego przełomu w polonistyce szkolnej, W: Październik 56, Odwilż i przełom w życiu literackim i kulturalnym Polski, Rzeszów 1996.
- O przestrzeni, która nas otacza (architektura XX w. jako kontekst lekcyjny), W:Konteksty edukacji polonistycznej, Poznań 1998.
- O pożytkach z krzesła płynących, Scenariusze polonistycznych działań integracyjnych,W: Polonistyka zintegrowana, Rzeszów 2000;
- Czy podmiot liryczny potrzebny jest w szkole? W: Od romantyzmu do współczesności,Wrocław 2001.
- Moje hulanki z Reymontem, W:Reymont, Radość i smutek czytania, Pułtusk 2001.
- Arcydzieła Mickiewicza – kontekst szkolny, W: Pan Tadeusz i jego dziedzictwo. Recepcja,Kraków 2006.
- Wartościowanie poza kontrolą, czyli pamflet na najnowszą sztukę plastyczna, W:Czytanie tekstów kultury. Metodologia. Badania. Opinie, Lublin 2007.
- Czy literatura piękna przyda(je) się jeszcze w wychowaniu? Z perspektywy Dydaktyki literatury, W: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, t.3, Gdańsk 2007.
- O teatrze na lekcjach języka polskiego, W: Skoro i tak gram. Edukacja kulturowa poprzez teatr, Gdańsk 2009.
- Jak wyzwolić i jak zniszczyć wyobraźnię piszących, W: Jestem, więc piszę. Między rzemiosłem a wyobraźnią, Gdańsk 2009.
- Szaleństwo jako sposób działań polonistycznych, W: Annales Uniwersitatis Paedogogicae Crecoviensis Studia at Didacticam Litterarum Polonarum et Lingua Polonae 71, Kraków2010.
- Lekcje z poezji jako lekcje twórczości, W: Twórczość w szkole. Rzeczywiste i możliwe aspekty zagadnienia, Lublin 2011.
- Lekcje z poezji w świetle metodologii teoretycznoliterackiej, W:Edukacja polonistyczna, t. I, Rzeszów 2011;
- Czy naprawdę nowa metodyka?, W: „Kwartalnik Edukacyjny" 2011, z. 3.
- Nowoczesna lekcja – co to właściwie znaczy ? ( w druku)
O sobie mawiał, że…
Najwięcej zawdzięcza uczniom, studentom i nauczycielom – to oni rozbudzali jego wyobraźnię i weryfikowali projekty.
Kocha podróże, zarówno po prowincji, jak i wielkich miastach, dobrze się czuje w pociągu i w autobusie.
Kocha lekcje, zajęcia, odczyty, nie lubi biurokracji, nie jest dokładny.
Najbliżej mu do poezji, malarstwa, sztuk plastycznych i architektury (stąd bezgraniczne uwielbienie Włoch) oraz publicystyki, najdalej do muzyki.
Ocenia siebie jako jednoznacznie ukierunkowanego polonistycznie i dziennikarsko, stąd niemoc w innych dziedzinach.
Osiągnął więcej, niż mógł osiągnąć (pycha i słabość zarazem).
Ma poczucie dystansu i to daje mu siłę.
Zmarł 24 maja 2014 roku.
Prof. dr hab. Jadwiga Kowalikowa wspomina dra Stanisława Bortnowskiego: (Stasio – pożegnanie dra S. Bortnowskiego)
